CHỌI GÀ
Chọi gà (theo cách gọi Bắc) hay đá gà
(theo cách gọi miền
Trước cách mạng tháng 8-1945, nhiều
"trường gà" đã được thiết
lập ở khắp nơi, thu hút
đông đảo khách có máu mê ăn thua cờ bạc. Sách vở xưa cũng từng bàn về chọi
gà và gà chọi. Từ thế kỷ thứ XII,
Hưng Ðạo Vương Trần Quốc Tuấn, trong bài
hịch tướng sĩ cũng đã từng cảnh
tỉnh những ai đắm mình vào thú vui này trong lúc
"quốc gia hữu sự":"Cựa gà sắc khôn
đâm giáp giặc"...
Ðể có được con gà chọi hay
đòi hỏi người phải có công phu và kinh
nghiệm, từ việc chọn giống gà, gây giống,
xem tướng gà, nuôi dưỡng, luyện tập v.v... Câu ngạn ngữ "Gà tại nó, chó tại ta
" ý là gà trước hết phải là gà giống,
rồi mới đến kết quả công rèn luyện.
Hoặc "chó giống cha, gà giống mẹ"
...
ở miền Bắc, có những địa
phương cung cấp giống gà nổi tiếng như
Ðình Bảng, Thổ Hà, Yên Phụ (Hà Bắc), Tây
Phương (Hà Tây), Nghĩa Đô, Nghi Tàm (Hà Nội). Ở
Chọi gà là thú vị dân gian có
sức thu hút đông đảo quần chúng rất nhanh,
còn việc chăm sóc, chọn lọc, nuôi dưỡng huấn
luyện gà thì lại thuộc về một tầng
lớp người có có điiêù kiện. Trong
chiều sâu tâm tưởng của nhiều người,
trò chơi chọi gà có thể vừa mang tính giải trí,
vừa là một hình thức nuôi dưỡng tinh thần
thượng võ, chất keo gắn kết tinh thần
cộng đồng đã từng tồn tại trong
một thời gian khá dài trong các hội làng xưa.
Chọi gà -
từ thú tiêu khiển đến "nghề" chơi!
(Cập nhật 07/02/2005 4:47 pm)
Trò chơi chọi gà có từ
thời xa xưa. Đầu tiên đó là một cái thú
tiêu khiển của những người trong tâng lớp
quý tộc, giàu có; sau lan rộng thành trò
chơi dân gian.
Đây là một thú chơi rất công phu,
đòi hỏi người chơi phải có
"nghề", biết cách chọn giống; phát hiện
sức tài qua những cái vảy, sắc lông của gà;
biết cách chăm sóc và nhất là cách chọn đối
thủ cho gà của mình.
Công phu chọn giống...
Theo những người
chơi gà có nghề, để có được một con
gà chọi tốt, việc đầu tiên là phải
biết chọn giống. Gà mẹ
phải xuất thân từ dòng gà, có sức chịu đòn
tốt, gan dạ và nhất là không có thói xấu
"trả độ". Gà bố
phải thuộc dòng có chân đá hiểm hóc, nhiều
đòn thế hay. Hội tụ những
yếu tố trên, đám gà con sinh ra thế nào cũng có
được ít nhất một con gà tài.
Trước đây, những dòng gà máu
"chiến" (gà dữ) tập trung nhiều ở các
tỉnh phía Nam, như dòng gà cụ Tôn Thất Đệ
ở Nha Trang, dòng "xám rách" của ông Bảy
Đệ ở Vạn Giá (Phú Yên), hay dòng gà ở Mũi Né,
Chợ Lầu (Phan Thiết)... Còn hiện nay, do các tay chơi trao đổi với nhau nên
những dòng gà hay đã được rải đều
ở khắp các địa phương trong cả
nước.
Chọn gà tài
Chọn gà tài phải bắt
đầu từ thuơ "sơ sanh". Trong
một bầy gà vừa nở, người ta sẽ
chọn con gà tách bầy đi bắt sâu kiếm ăn
một mình, hoặc đêm về không "rúc" vào nách gà
mẹ ngủ mà lại nằm đối mặt với gà
mẹ (gọi là gà chầu mỏ).
Nếu không chọn được con như
vậy, người ta dựa vào tiêu chuẩn căn
bản như: cựa nhật nguyệt (cựa đen,
cựa trắng), gà lưỡng nhãn (2 con mắt khác màu), gà
có bớt trong lưỡi hoặc gà tử mị (tối
nằm ngủ sải chân sải cánh, duỗi cổ như
chết).
Ngược lại, những con gà có biểu
hiện "lập dị" như: chúm chân bước
từng bước đi như diễu hành, mặt cứ
lắc qua lắc lại liên tục, hoặc mỗi
buổi sáng sau khi được phun nước cứ
đi vòng quanh lồng (gọi là gà né lồng) thì dân chơi
không bao giờ chọn. Dân chơi gà xưa nay đúc
kết những điểm trên bằng mấy câu thơ
sau: "Nhất thời chúm chím bỏ ra / Nhì thời lắc
mặt, thứ ba né lồng".
Tuy nhiên, qua kinh nghiệm, vẫn có ý kiến
"kê đá, mã kỵ", phải nhìn được chân
đá thì mới xác định được gà hay gà
dở, giống như chọn ngựa phải cỡi
thử.
Nuôi gà chọi
Chọn được gà
ưng ý rồi nhưng nếu không nuôi đúng cách, huấn
luyện không bài bản thì cũng chẳng nên gà chọi.
Nhiều dân chơi gà ví von: chăm gà chẳng khác chăm
một đứa con!
Chế độ ăn
của gà phải được tuân thủ: một ngày
chỉ cho ăn hai diều lúa, trưa cho ăn xen kẽ
rau xanh, vài ngày mới cho ăn một ít mồi tươi.
Nuôi quá kỹ gà sẽ bị "nục"
(mập quá) cũng không tốt. Tối
cho gà ngủ mùng để khỏi muỗi cắn. Khi gà đã đến tuổi chọi thì phải được
"luyện võ", cho đá "dợt" với gà cùng
"lò" và dùng một con gà khác nhử trên không để
tập thế đá. Nếu có được một
con gà chuyên cắn lưng, đá ngực hoặc đâm
đùi, xỏ đĩa thì chẳng còn gì bằng!
Muốn gà dày da để có sức chịu
đòn, người ta dùng nghệ tươi, lá ngũ trảo với một chút phèn chua,
tất cả giã nát ngâm rượu để xoa cho gà
mỗi ngày và cho gà phơi nắng (sáng) thường xuyên.
Ngày xưa "gà chấm
niên" (đúng một năm) mới cho tập tành
chuẩn bị "tham chiến". Nay
người nuôi thường lạm dụng thuốc men,
cho gà nhập cuộc chơi sớm hơn nên tuổi
thọ trong chiến đấu của gà vì thế cũng
ngắn hơn.
Chọi gà xưa và nay
Ngày xưa ông cha ta chơi gà mang
đậm tính nghệ thuật. Tùy theo
gà mà người ta có thể ấn đinh thời gian
chọi (hồ chọi) ngắn hoặc dài để gà có
điều kiện nghỉ dưỡng sức. Nếu gà mệt quá có thể dựa vào nhau
nghỉ thoải mái, hoặc sau đó được
xử huề. Để tạo
độ bền cho gà, cha ông ta dùng nước ấm
để áp, thoa gừng hoặc cho gà uống nước
tiểu lúc chọi.
Nay người ta ấn định mỗi
"hồ" là 20 phút, nghỉ cho nước 5 phút, sau
đó tiếp tục chọi cho đến khi phân thắng
bại. Nếu gà dựa vào nhau để
nghỉ, người chơi sẽ nắm đuôi của
chúng kéo ra rồi thả vào để giục cho chúng mau
chóng tiếp tục cuộc đấu. Khi
vào đấu, không một loại thuốc nào
được đưa vào cuộc chơi để
tiếp sức cho gà. Gà trong lúc chọi chỉ
được ăn cơm, uống
nước của trường gà.
Bởi tính chất của cuộc chơi
đã trở nên "quyết tử" như vậy, nên
chuyện thắng bại của trận đấu không
tùy thuộc vào tài năng của gà mà tùy thuộc vào tài
năng của người chủ. Điều
đó thể hiện qua cách "chạng" gà.
Ở miền
Theo kinh nghiệm, những con gà
cao, nặng thường có khoảng cách từ
"chậu" (mấy ngón chân) lên đến đầu
gối, từ gối lên đùi, cổ dài và mình bắp
chuối. Còn ngược lại thì gà
thấp, nhẹ. Nếu chạng
nhầm là cầm chắc chuyện thất bại.
Cách cho nước gà sau mỗi
"hồ" đấu cũng quan trọng không kém.
Nhìn cách thi đấu của gà, người chủ sẽ
biết gà của mình cần nước nhiều hay ít,
cần được quạt hay ăn cơm. Nếu thực hiện sai sẽ làm giảm
sức thi đấu của gà.
Hồng Ân
Chuyện Đá Gà
THANH VĂN
Trước khi kể chuyện gà tôi xin rao trước
là những gì qúy vị đọc sau đây không bảo
đảm đúng 100% bởi lẽ tôi vốn không phải
là dân “trong nghề” chơi gà đá nên những gì viết ra
chỉ là những hiểu biết mà tôi “nghe
được” từ những “thầy gà” từ hồi
cách nay đã trên 30 năm. Trí nhớ nay đã hao mòn theo tuổi tác mỗi ngày mỗi tàn lụi
nên có thể những điều ghi ra đây đúng, có
thể sai hay thiếu sót. Dù sao năm nay cũng là năm
gà, dù bây giờ đã qua Trung Thu nhưng kể chuyện
về gà cũng còn hợp “thời trang” không đến
nỗi “lạc điệu” gì. Bây giờ xin
mời qúy vị đọc những gì tôi còn nhớ về
gà trước là giải trí ít phút, sau là để biết
về một môn “chơi” khá phổ biến của dân
miền
Số
là hồi năm 1969 tôi được lệnh đi làm
việc tại quận Hương Mỹ tỉnh Kiến
hòa, nay là Bến Tre. Quận này vốn là quận tân lập
được tạo thành từ 3 Tổng: 2 cắt ra
từ quân Mỏ Cày ở phía Bắc, 1 cắt ra từ
quận Thạnh Phú ở phía
Khi dân
chúng làm ăn phát đạt thì mọi sinh hoạt xã
hội cũng phát triển theo một
trong những sinh hoạt cổ truyền của dân
địa phương vùng này là đá gà nhờ đó mà
phục hồi nhanh chóng.
Khi mới đến Hương Mỹ, tôi
được biết ở đây có ông Trưởng Phòng
Tài Chánh quận được dân ở quanh vùng tôn là
đệ nhất “thầy gà”. Tôi chưa
được chứng kiến tài nghệ của ông này ra
sao nhưng có nghe ông từng được Tướng
Tầu Bay Nguyễn Cao Kỳ cho trực thăng xuống
rước về tận Tân Sơn Nhất để xem gà
của ông Tướng và cố vấn cho ông Tướng
về gà. Ông này nổi tiếng là dân “cậu” ở
Hương Mỹ bởi ông có chức lớn trong quận
lại là “thầy gà” danh tiếng nên xài rất sang. Nghe nói
quần áo của ông hàng ngày thay ra ông bỏ vô một cái
rương bằng gỗ rồi cuối tuần gửi
đò máy qua Trà Vinh, Tỉnh Lỵ của Tỉnh Vĩnh
Bình nằm ngang với Hương Mỷ chỉ cách có con
sông Cổ Chiên để mướn tiệm giặt
ủi bên Trà Vinh giặt ủi xong lại gửi đò máy
về cho ông xài trong tuần kế. Sở dĩ ông phải
cầu kỳ như thế vì ngoài lý do nêu trên về mùa
nước ròng của sông Cửu Long nước biển
theo cửa sông tràn vào sông ngược lên đến tận
Tỉnh lỵ nên toàn khu vực quận Hương Mỹ
không khúc sông nào còn nước ngọt nữa, toàn thể là
nước lợ, quần áo trắng mà giặt loại
nước này sẽ thâm đen hết chưa kể là khi
mặc rít rịt vì còn dính muối trong các sợi vải. Bên Trà Vinh có nước máy nên quần áo giặt
không bị cái nạn trên.
Đệ tử của ông Trưởng Phòng Tài Chánh
là Chín y-tế, anh này thứ chín tướng nhỏ con
thấp bé nhưng mồm miệng và tay chân thì rất nhanh
nhẹn, làm nghề y-tá hương thôn vừa là nhân viên
của chi y-tế quận vừa hành nghề chích dạo
cho đồng bào trong xã nên dân chúng gọi anh là Chín
Y-tế. Chín y-tế là thầy gà, chuyên viên
“cho nước” gà. Chủ gà nào cũng
muốn nhờ Chín o cho gà của mình.
Hồi
đó ông Trưởng Chi Y-Tế quận lại vốn là
bạn học cũ của tôi nên tôi hay ghé ngang Chi Y-Tế
nói chuyện với ông Trưởng Chi, vì thế Chín
Y-Tế cũng hay đeo theo tôi để kể chuyện
đá gà và giảng giải về gà cho tôi nghe.
Gà đá
hay còn gọi là gà chọi hoặc gà nòi là loại gà
được nuôi và săn sóc đặc biệt
đề chọi ăn tiền.
Người ta phân loại gà theo mầu
sắc lông của gà. Có 5 loại chính: Điều (còn
gọi là Tía) Ô (còn có khi gọi là ó), Vàng, Chuối (còn
gọi là nhạn), Xám.
Theo “kinh kê diễn nghĩa” thì : Ô ăn Tía,
Tía ăn Nhạn, Nhạn ăn Xám, Xám ăn Ô và Vàng cũng
ăn Ô.
Tuy “sách”
ghi như thế không phải là cứ theo
sắc lông của gà là đủ để biết gà nào
tốt sẽ thắng độ cá. Người
ta còn xem tướng mặt, dáng đi, tiếng gáy, cánh,
mỏ và nhất là chân, cựa và những vảy trên chân gà
để có thể xác định con gà nào là hay, cáp độ
là sẽ thắng. Xem tướng
mặt tức là người ta xem cặp mắt gà,
nếu cặp mắt hơi sâu và mí mắt hơi dầy
thì gà không chớp nháy nhanh được. Gà mắt có mí mỏng, mặt đẹp và lanh
lợi thì là gà khôn. Muốn cho gà có mí mắt dầy
biến đi thì người ta phải cho trải qua hai ba
đời thì mắt mí dầy mới biến mất,
tức là người ta lựa con gà mái cũng thuộc
giống gà nòi có mắt mí mỏng và nhanh nhẹn cho con gà
nòi có mắt mí dầy đạp, gà con sinh ra lại cho con
gà trống khác lựa giống tốt cho đạp thì
đời gà cháu này sinh ra sẽ mất mí dầy. Bởi có câu chó giống cha, gà giống mẹ.
Về cánh khi con gà lớn bắt đầu
cất tiếng gáy thì người ta dang đôi cánh của
nó ra xem và đếm các lông cánh có cuống lông cứng, gà
hay phải có từ 19 cái lông cánh trở lên mỗi cánh
mới tốt, bởi có nhiều lông loại này cánh con gà
sẽ mạnh giúp nó dễ dàng vỗ cánh bay cao khỏi
đầu địch thủ mà đá vô đầu
địch thủ. Con nào có 17 lông trở xuống mỗi
bên cánh là loại dở.
Về dáng đi con gà có dáng đi hùng dũng
oai nghiêm như ông tướng ra trận thì nhất
định là gà hay; tướng đi củ rủ như
gà bệnh thì chỉ có nước đem cà ri
mà thôi.
Mỏ gà ngắn và cứng thì con gà dễ
mở rộng mỏ để cắn địch thủ
trong trường đấu.
Chân gà thì phải có hàng vẩy
đều, tốt nhất là lớp vẩy hai bên xếp
như hình chữ nhân (chữ Hán) thì tốt. Cựa dài là cựa sào, cựa gốc mập
nhưng thân cựa ngắn gọi là cựa chốt.
Có con gà có tới 6 cựa, thực sự ra thì không phải
là 6 cựa mà phía trên cựa có thêm 3 cục u như hạt
đậu xanh lồi ra, phía dưới cựa nằm
giữa cựa và ngón thính (tức là ngón chân sau của gà,
con gà chân có 4 ngón 3 ngón phía trước, 1 ngón phía sau gọi là
thính) có thêm một cục u nhỏ như 3 cục u trên thì
trường hợp này người ta gọi là gà có 6
cựa, gà 6 cựa thuộc loại linh kê, đá đâu
thắng đó.
Ngoài ra tiếng gáy cũng quan
trọng vô cùng, gà có tiếng gáy lớn và trong là có sức
mạnh. Gà có tiếng gáy đục và ngắn
là gà có tiềm lực yếu. Ra
trường nếu hết độ nhang đầu mà
không thắng đối phương thì thế nào nó
cũng rót. Gà rót là gà bỏ chạy.
Nếu gà sinh đôi (tức là
một trứng nở ra 2 con một lượt) thì là
loại “thần kê” thứ này đá mười trận
thắng cả mười. Dân chơi đá gà mà
biết con nào thuộc loại này thì họ không chịu cáp
độ bởi nắm chắc phần thua, nhiều khi
chủ gà phải tìm cách nhuộm lông để hóa trang cho
gà thành khác đi mới cáp độ được. Nhưng nhiều nơi có “luật lệ” nghiêm
minh không chấp nhận trường hợp trên kể là
không thành thật không cho cáp độ. Đây là
trường hợp của vùng quận Hàm Long Bến Tre,
gà bất cứ từ xứ nào đến Hàm Long đá mà
chủ gà chơi không thành thật sẽ bị trừng phạt,
nếu ăn thì phải trả lại
toàn bộ số tiền thắng và dù thắng dù thua, con gà
cũng bị bắt xác cho làm thịt. Về tiếng gáy
còn có loại gà ban đêm gáy ra lửa, tức là khi nó gáy
từ mỏ nước miếng của nó có lẫn
chất lân tinh nên ban đêm nhìn thấy thỉnh thoảng
có đốm sáng từ mỏ gà bắn ra, đây cũng là
giống linh kê rất hiếm, gà này cất tiếng gáy thì gà
khác chung quanh sợ cụp đuôi xuống hết sau
hết gà ban đêm ngủ trên mặt đất chân
duỗi, đầu lật ngang trên mặt đất, hai
cánh xòe ra như con gà chết thì đây là gà “tử mị”,
loại này cực hiếm và qúy, bảo đảm đá
trận nào thắng trận đó.
Gà nòi nuôi
rất tốn công phu, ngay từ khi con gà còn nhỏ lông cánh
chỉ mới lú người ta đã bắt đầu
tẩm nghệ vào hai đùi và đôi chân gà. Ngoài nghệ
nhiều chủ gà còn cho tẩm thuốc, nói đến
thuốc thì mỗi thầy gà có một món “gia truyền”
không bao giờ ai chỉ cho ai hết. Cha truyền cho con,
con truyền cho cháu chứ người ngoài đừng hòng
biết đến. Khi con gà đã lớn hơn
người chủ gà thường dùng cơm nếp nóng vo lại như cái hột gà chườm cho
cặp đùi gà và cũng để nhổ hết các lông
măng trên đùi gà.
Cái
đầu con gà nòi có một cái mồng và hai dái tai thòng
xuống hai bên trông rất đẹp gọi là tích,
nhưng ngay khi con gà còn nhỏ chủ gà đã phải
cắt bớt mồng cho nhỏ đi và cắt bỏ hai
dái tai gà gọi là lắt tích và nhổ lông đầu gà cho
đầu thành trọc lóc, bởi những bộ phận
này là nơi khi ra trường đấu địch
thủ sẽ cắn và ghịt đầu gà xuống
để đá cho mù mắt lũng cổ. Do đó
người ta phải “trim” mào và cắt dái tai,
nhổ lông đầu cho gà địch thù hết
đường “làm ăn”.
Những tay chơi gà chuyên
nghiệp thường gây giống lấy để có gà có
nhiều khả năng hay. Thí dụ như gà
còn được phân loại làm hai thứ là gà cựa và
gà đòn. Gà cựa là gà có cựa dài và
bén, lâm trận thường đá địch thủ rách
dĩa (tức là cái bầu diêu), lũng cổ, mù mắt,
xệ cánh. Gà đòn là loại gà có
cặp đùi lớn, mập như võ sĩ Sumo, chịu
đòn rất giỏi nhưng chậm chạp. Chủ kê nhiều người tìm cách cho lai
giống bằng cách cho con gà trống đòn đạp gà
mái, rồi con sinh ra lớn lên lại cho gà cựa
đạp dể gà cháu sinh ra có đủ đức tính
của cả gà đòn và gà cựa.
Chuyện vỗ gà như trên đã viết sơ là nào
dùng cơm nếp nóng lăn quanh đùi
gà, tẩm nghệ đùi và chân gà. Nghệ để
tẩm phải là loại củ nghệ thật gìa,
được mài trong cái nắp mái (tức cái nắp
đậy chum lớn dùng chứa nước mưa ở
thôn quê miền Nam) lật ngửa, kê nghiêng qua một bên, trong
nắp mái có đổ một chai nước, 1 phần tám
xị rượu, một cục phèn chua bằng ngón chân
cái tán nhỏ, một chút nước tiểu của thanh
niên chưa vợ và một nhúm muối. Nghệ mài cho
đến khi dung dịch thành xền xệt như hồ
lỏng mới được. Dung dịch
này thầy gà còn phải nếm để biết có
cần gia giảm phèn chua hay không cho thích hợp với
từng loại gà. Dung dịch nghệ
này được tẩm vào đùi và chân gà và phải
đủ ba lần, mỗi lần cách nhau chừng 3 ngày
đến một tuần lễ mới thôi.
Tóm
lại là nuôi, tuyển lựa giống, gây giống gà
rồi vỗ gà là việc làm tốn rất nhiều công
phu và thời giờ, do đó ngày xưa chủ gà
thường là những người có máu mặt ở thôn
quê mới có điều kiện thực hiện còn
đại đa số dân thường làm gì có tiền
mướn thầy gà săn sóc gà, ngày giờ còn lo kiếm
ăn đâu rảnh mà lo o bế gà.
Khi gà
đã sẵn sàng ra trường thì người ta
thường nhốt riêng những con sẽ đem đi
đá, nhiều chủ gà cẩn thận còn dùng hai lớp
bội lồng vào nhau để con gà không thể thò mỏ
qua bội mổ bất cứ vật gì ở ngoài vừa
bảo vệ mỏ gà vừa ngừa kẻ nào lén
thuốc gà liệng trùng có thẩm thuốc cho gà ăn
trước lúc ra trường đấu. Ngoài ra
người ta còn dùng vải mầu xậm che kín bội gà
không cho con gà nhìn thấy bên ngoài và cũng không cho ai quan sát
được gà của mình trước khi cáp độ.
Trường gà là một khu đất trống
bằng phẳng có thể chứa được số
người vừa tham gia vừa xem, tùy trường
lớn hay nhỏ khu đất có khi chứa
được cả vài trăm người, thường
thì trường cỡ trung trung cũng có thể chứa
khoảng trăm người. Ở
giữa khu đất người ta dùng một tấm cót
mỏng bề cao chừng 5 tấc dài đủ để
quây thành vòng tròn có đường kính chừng 5-6
thước. Tấm cót đó được buộc
chặt vào những cọc tre hay gỗ đóng cứng
xuống đất ở phía ngoài.
Người tham gia trận đấu
(gồm hai loại: 1 là loại chủ gà và 1 là loại
không làm chủ gà nhưng chuyên bắt cá theo
gà gọi là dân hàng xáo) và người xem ngồi,
đứng chung quanh vòng cót. Người
đã đến trường gà thi ai cũng như ai, không
phân biệt quan quyền thứ dân giầu nghèo hay chức
tước. Giầu thì bắt cá
nhiều tiền, năm bẩy mười ngàn một
độ, nghèo thì 5 mười đồng cũng
được.
Ớ một phía ngoài vòng cót có
một bàn nhỏ trên để một chiếc ghế
đẩu nhỏ, trên mặt ghế có một khúc thân
chuối hay móp để cắm cây nhang, cây nhang
được cắm ngang với mặt đất, ngay
phía dưới cây nhang là một chiếc đĩa bằng
nhôm sâu lòng dùng để hứng đồng xu.
Đồng xu này được một sợi chỉ
luồn qua lỗ làm thành cái vòng rồi treo tòng teng trên cây
nhang cách đầu cây nhang chừng 5cm. Khi bắt
đầu độ đá gà người trọng tài
cũng là chủ trường gà ngồi bên cạnh cái bàn
sẽ dùng hộp quẹt đốt cây nhang, cây nhang cháy
đến chỗ có sợi chỉ buộc đồng xu
sẽ đốt cháy sợi chỉ là đồng xu
rớt xuống chiếc đĩa nhôm ở dưới là
dứt một hiệp đấu. Thường
một hiệp như thế lâu chừng 5 phút mà thôi.
Hai con gà
được hai tay chuyên môn cho
nước gà săn sóc trước khi thả vào
trường, cho nước gà là dùng nước phun vào
mặt vào thân vào cổ gà cho con gà tỉnh táo, đôi khi còn
vạch đít gà phun cả vào đít cho nó vươn
thẳng người trước đối thủ.
Hết một hiệp hai con
gà được hai người cho nước bắt ra
vỗ về xem xét, nếu bị thương thì dùng
khăn lau sạch vết máu, đôi khi còn phải may
vết thương bằng kim và chỉ
lại và dịt một chút thuốc rê. Nhiều khi sợ
vết thương đọng máu đóng cục bên trong
làm cho gà đau đớn người cho nước
phải ghé miệng vào vết thương của gà mà hút
máu bầm ra, hút vào miệng rồi nhổ ra đất
trước khi may vết thuơng lại. Trận
đấu chưa phân thắng bại thì sau 5-10 phút săn
sóc gà lại được thả vô trường
đấu để đá tiếp tục. Gà nòi là
giống rất anh hùng, thường nhiều con thà
chết tại trường chứ không chịu chạy. Bên nào có gà bị chết là thua. hoặc gà bỏ chạy vòng quanh
trường đấu 1 vòng và kêu lên là kể như thua,
hai bên cùng bắt gà ra và độ đá thế là kết
thúc.
Trong khi
hai con gà đang say máu mổ, cắn, đá nhau thì
người coi và chủ gà cũng như những tay cá độ vây quanh bắt cá với nhau
về thắng thua của hai con gà. Người
đứng bên này dơ tay hướng
về người đứng phía bên kia vòng cót ra dấu
ngón tay trỏ khoằm lại như móc câu, người bên
kia bắt thì cũng đưa tay với ngón trỏ y
vậy đối lại. Người ta bắt cá có
thề 10 ăn 9, mười ăn 8 thậm chí có khi
chắc ăn qúa dám hạ xuống 10 ăn 1 hay năm phân.
Tức lá 10 đồng ăn 9 đồng, 10 đồng
ăn 8 đồng, 10 đồng ăn 1 đồng hay 10
dồng chỉ ăn năm phân là 50xu, tức năm hào là
nửa đồng mà thôi. Ngày xưa thời còn Tây ở
Việt
Luật
chơi ở trường gà không có gì là nghiêm khắc
hết, đôi bên không cần biết tên nhau, cũng
chẳng cần giao kèo giấy tờ gì cho lòng vòng, ưng
bắt cá thì chỉ cần dơ tay móc dá dá về phía đối
thủ, đối thủ chấp nhận cũng đáp
lại như thế là xong giao kèo rồi. Lát nữa xong
độ đá gà là người thua chung
đầy đủ. Hồi nào chưa
hề thấy trường hợp nào người thua
bỏ chạy bao giờ. Thua thì tự động tìm
đến người thắng để chung
đủ, thắng thì đợi người thua
đến chung tiền chứ không có màn kêu réo hay đòi
hỏi. Cũng không có cảnh thua rồi
đổ quặu gây lộn lẫn nhau. Tuy nhiên
nếu có màn “gian lận” như cố tình lừa cho
đối thủ cáp độ với gà mình đã
được ngụy trang như đã trình bày ở trên
thì lập tức trọng tài ra lệnh bắt gà và bắt
người có lỗi phải trả lại tiền
người thua, kể cả những người ăn
theo trong độ gà đó cũng phải thi hành nghiêm
chỉnh.
Tóm lại đá gà là một môn chơi cổ
truyền của người dân miền
Dân nuôi gà chọi ở nước ta và
chơi gà thường dùng tên các nhân vật trong truyện
cổ bên Tầu để đặt tên cho gà của mình
như gà Đơn Hùng Tín, gà Tiết Nhân Qúy, gà Trình Giảo
Kim v..v..
Tuy đây là một môn chơi có từ lâu
đời, trong sử có kể là Đức Trần
Hưng Đạo cũng là người rành về gà
chọi, trong bài “Hịch Tướng Sĩ” ngài có viết:
Cựa gà
sắc không đâm thủng được giáp giặc,
Mẹo cờ bạc bàn nổi việc quân
mưu?
Tả quân Lê Văn Duyệt là tay
rất mê đá gà. Ông đã từng tâu với
vua Gia Long rằng chính nhờ xem đá gà mà ông suy ra cách
đánh thắng quân Tây Sơn khi hai bên giao chiến với
nhau. Rồi chính vua Khải Định
cũng đã từng từ kinh đô Huế vào tận
Mỹ Tho để đá gà đấy.
Chuyện xưa kể như vậy, cũng
đã lâu nay nhớ thuật lại để độc
gỉa đọc cho vui ít phút, tôi hoàn toàn không nhằm
khuyến khích môn chơi này cũng không đả phá vì
nếu so sánh chuyện đá gà với các võ sĩ
đấu quyền anh thì tôi nghĩ là đấu quyền
anh còn dã man hơn đá gà vậy.
Ở
Việt Nam trước kia những vùng có gà nòi danh tiếng
là Cao Lãnh (Kiến Phong), Sầm Giang (Mỹ Tho), Hàm Long,
Mỏ Cày (Bến Tre), Gò Công, Bến Lức, Cần
Đước (Long An), Sa Đéc, Long Xuyên, Sóc Trăng.
Thời VNCH thì ngoại trừ khi ông tướng tầu
bay làm Thủ Tướng vì thích chơi đá gà nên lờ
đi không cấm đoán triệt để, nhưng
tựu trung môn chơi này bị xếp vào hạng
cờ bạc nên có luật
cấm hẳn hoi. Ngày nay thì không biết môn chơi này có
phát triển hơn không, tôi tin là dưới chế
độ CHXHCN hiện nay thì chắc là họ không
những không xếp đá gà vào loại cờ bạc mà còn
khuyến khích chơi để người dân bớt
nghĩ đến chuyện chống đối nhà
nước là
Thanh Văn
Các Mục Về Gà Chọi Khác
Lưu địa chỉ wap để tiện truy cập lần sau. Từ khóa tìm kiếm: chatthugian
